Pełna nazwa ostoi: Ostoja Nieliska (dawna nazwa Zbiornik w Nieliszu)
Kod ostoi: PL108
Współrzędne geograficzne: 50°45'-50°48'N, 22°58'-23°05'E
Powierzchnia: 3135,3 ha
Położenie administracyjne: województwo lubelskie; powiat zamojski.
Kryteria BirdLife International: C1, C6.
Formy ochrony przyrody: teren nie jest objęty ochroną.
Natura 2000: ostoja została włączona do rządowego projektu sieci Natura 2000 jako obszar specjalnej ochrony ptaków -Ostoja Nieliska, PLB0600020

Ostoja Nieliska fot. Wiaczesław Michalczuk

Ostoja Nieliska fot. Wiaczesław Michalczuk

Ostoja Nieliska fot. Wiaczesław Michalczuk

Ostoja Nieliska fot. Wiaczesław Michalczuk

Ogólny opis ostoi
Ostoja położona jest w obrębie mezoregionu Padół Zamojski, wchodzący w skład Wyżyny Lubelskiej.
Ostoję tworzy zbiornik zaporowy i zapasowy, przyległy od wschodu kompleks leśny "Las pod Rudą" oraz dolny odcinek doliny Poru. Maksymalna powierzchnia zbiornika głównego wynosi 834 ha, zaś zapasowego 289,30 ha, co daje 1 123,30 ha powierzchni łącznej będąc jednym z największych we wschodniej części kraju. Linia brzegowa zalewu wyznaczona jest przez naturalne krawędzie dolin Wieprza i Poru. Część lini brzegowej w północnej części została obwałowana. Zbudowano go w celu ograniczenia fali powodziowej i uatrakcyjnienia turystycznego regionu. Często (szczególnie wiosną) dla potrzeb znajdującej się na zaporze elektrowni obniżany jest poziom wody w zbiorniku. Spadek poziomu wody powoduje odsłanianie płycizn, licznych zatoczek i wysepek, a w południowej części również łąk i turzycowisk. Wiosną i latem lustro wody porasta zwarta roślinność pływająca (głównie rdestowate). W południowej części zalewu występują rozległe trzcinowiska i zbiorowiska turzyc, które wyłaniają się przy niskim poziomie wody. Koryta Wieprza, Poru a także większych rowów melioracyjnych porastają zakrzaczenia wierzbowe, obumarłe olchy, rzadziej brzozy, i topole. Starorzecza Poru porastają również szuwary pałkowe i grążel żółty. Zimą zbiornik na skutek ruchu wody nie zamarza całkowicie, tworząc dogodne warunki do zimowania ptaków.
Od wschodu do zalewu przylega kompleks leśny "Las pod Rudą", o łącznej powierzchni około 1 000 ha, z czego 741,67 ha jest administrowanych przez RDLP Lublin. Dominuje tu sosna, której wiek dochodzi nawet do 120 lat, jako domieszka najliczniej występują: dąb, buk, brzoza, rzadziej świerk i jodła. Łąki w dolinie są w różnym stopniu uwilgotnione. Dominują łąki użytkowane ekstensywnie, lokalnie z dużym udziałem storczyków oraz turzycowiska.
Wokół zbiornika zlokalizowane są, przeważnie rozproszona zabudowa pięciu miejscowości: Nielisz (gm.), Kulików, Nawóz, Sułówek i Deszkowice.

Siedliska i typy użytkowania gruntów w ostoi
Lasy i zadrzewienia -35%, łąki i pastwiska -20%, inne tereny rolne -4%, zbiorniki wodne i cieki -40%, inne -1%.

Kluczowe gatunki ptaków stwierdzone w Ostoi Nieliskiej

Inne walory przyrodnicze ostoi
Z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej stwierdzono tu siedem taksonów: różankę, bolenia, piskorza, głowacza białopłetwego, kumaka nizinnego, wydrę i bobra europejskiego. Ponadto informacje PZW mówią o obecności w zbiorniku nierozpoznanego co do gatunku minoga. Warta podkreślenia jest również obecność grążela żółtego, karczownika ziemnowodnego i orzesznicy - gatunków prawnie chronionych. W dolnym biegu Poru, gdzie przeważają łąki, występują siedliska przyrodnicze z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej - łąki użytkowane ekstensywnie, którym towarzyszą duże skupienia storczyków, a także dobrze zachowane starorzecza, w których stwierdzane były żółwie błotne. Pośród łąk zachował się również ostaniec lessowy z dobrze wykształconym grądem subkontynentalnym.

Zagrożenia

Kluczowe zagrożenie w ostoi

• gwałtowne spadki poziomu wody w okresie sezonu lęgowego ptactwa wynikające z eksploatacji zbiornika, pogłebianie dna zalewu i jego oczyszczanie z zadrzewień i zakrzaczeń

• zalesianie łąk i pastwisk, torfowisk i bagien,
• wyrąb starodrzewu i drzew dziuplastych, usuwanie martwego drewna z lasu, stosowanie zrębów zupełnych, zagęszczanie sieci szlaków zrywkowych i dróg leśnych.
• zabudowywanie terenów otwartych oraz strefy przybrzeżnej zbiornika, hałas, penetrowanie siedlisk przez ludzi i zwierzęta.
• bezpośrednie zagrożenie (płoszenie, niszczenie gniazd, zabijanie ptaków) wynikające z penetrowania siedlisk, niszczenie siedlisk przez wydeptywanie,
• presja drapieżników - przy niskim poziomie wody ze strony lisa, psa i kota domowego

autorzy: Daniel Boruchalski, Przemysław Stachyra, Tomasz Kobylas, Paweł Mazurek, Tomasz Kuc

Na podstawie publikacji:
T.Wilk, M.Jujka, J.Krogulec, P.Chylarecki. (red) 2010. "Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce" OTOP, Marki.