|
Lasy Janowskie Pełna nazwa ostoi: Lasy Janowskie
Kod ostoi: PL109
Współrzędne geograficzne: 50°36'-50°46'N, 21°53'-22°42'E
Powierzchnia: 62 950 ha
Położenie administracyjne: województwo lubelskie; powiaty: biłgorajski, janowski, kraśnicki;
województwo podkarpackie; powiaty: niżański, stalowowolski.
Kryteria BirdLife International: C6.
Formy ochrony przyrody: rezerwaty przyrody: Imielty Ług (737,8 ha), Jastkowice (45,7 ha), Kacze Błota (168,7 ha), Lasy Janowskie (2676,9 ha), Łęka (377,4 ha), Szklarnia (278,3 ha), Park Krajobrazowy Lasy Janowskie.
Natura 2000: obszar specjalnej ochrony ptaków - Lasy Janowskie, PLB060005. 
Lasy Janowskie, fot. Sylwester Aftyka
Lasy Janowskie - stawy w Malińcu, fot. Tomasz Frączek
Lasy Janowskie - widok na stawy Świdry, fot. Sylwester Aftyka
Lasy Janowskie - Rakowskie Bagno, fot. Sylwester Aftyka
Lasy Janowskie - poligon wojskowy w Lipie, fot. Tomasz Frączek
Lasy Janowskie - rzeka Jodłówka fot. Tomasz Frączek
Lasy Janowskie - stawy Gielnia, fot. Tomasz Frączek
Ogólny opis ostoi
Natura 2000: obszar specjalnej ochrony ptaków - Lasy Janowskie, PLB060005. Ostoja leży w północnym fragmencie makroregionu Kotlina Sandomierska. Obejmuje kompleks Lasów Janowskich i Lasów Lipskich. Razem z Puszczą Solską tworzą jeden z największych obszarów leśnych w Polsce, będący pozostałością rozległej niegdyś puszczy pokrywającej całą Nizinę Sandomierską.
Lasy porastają piaszczystą równinę sandrową nachyloną w kierunku zachodnim ku dolinie Wisły i południowo-zachodnim ku dolinie Sanu. Rzeźba terenu jest słabo zróżnicowana. Powierzchnię urozmaicają jedynie formy wydmowe i zatorfione zagłębienia. Ostoja znajduje się w dorzeczu Wisły. Jej południową granicę stanowi dolina Bukowej, północną zaś Sanna. Bukowa wpływa do Sanu, zbierając do drodze wody licznych dopływów. Z północy spod krawędzi Roztocza spływają do niej Branew, Rakowa, Czartosowa i Biała. Doliny tych rzek, a także mniejszych cieków, tworzą charakterystyczny system równoległych względem siebie obniżeń. Rzeki mają niewielki spadek, płyną meandrując, a dna ich dolin pokrywają łęgi i łąki. Sieć hydrograficzną ostoi uzupełniają liczne tereny podmokłe - bagna i torfowiska. Zajmują one zagłębienia terenu i źródliska cieków. W strefie wododziałowej między potokami przeważają torfowiska wysokie i przejściowe. Część z nich jest porośnięta lasem, część pozostaje bezleśna i jest zajęta przez mszary. Największe, mające ponad 700 ha torfowiska, to Rakowskie Bagno we wschodniej części ostoi i nieco mniejsze Imielty Ług. To ostatnie jest torfowiskiem wysokim z karłowatą sosną, wypełnia rozległe obniżenie międzywydmowe, sąsiadują z nim stawy hodowlane. Część obszarów podmokłych i fragmenty dolin zamieniono w stawy rybne. Największe ich zespoły znajdują się w części środkowej ostoi w okolicach Woli Rzeczyckiej, Lipy, Malińca, Jastkowic, w dolinie Sanny oraz w rezerwacie Lasy Janowskie koło Momotów.
Prawie 80% powierzchni ostoi pokrywają lasy. Na piaszczystej glebie wykształciły się głównie siedliska borowe. W różnowiekowych drzewostanach dominują bory sosnowe, sosnowo-jodłowe i mieszane. Podmokłe obniżenia i doliny cieków stanowią siedlisko lasów łęgowych. Dobrze zachowane płaty tych lasów można spotkać w dolinach większych rzek. W lasach głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, w domieszce występują: jodła, olcha, brzoza, dąb i buk. Lasy Janowskie, podobnie jak pobliskie ostoje, cechuje występowanie obok siebie gatunków o różnych wymaganiach - tu spotykają się zasięgi gatunków roślin i zwierząt typowych dla gór, relikty borealne, gatunki pontyjskie z ciepłego południa Europy oraz atlantyckie.
W zachodniej części ostoi znajduje się czynny poligon wojskowy (ok. 12,5 km2), gdzie na dużym fragmencie wykształciło się otwarte wrzosowisko, miejscami porośnięte młodą sosną, brzozą i dębem.
Rozległość kompleksu leśnego, urozmaicenie gatunkowe i strukturalne lasów stanowi o dobrych warunkach siedliskowych dla licznych gatunków ptaków. Siedliska i typy użytkowania gruntów w ostoi
Lasy i zadrzewienia -79%, łąki i pastwiska -5%, inne tereny rolne -3%, mokradła -3%, zbiorniki wodne i cieki -10%. Kluczowe gatunki ptaków stwierdzone w ostoi Lasy Janowskie 
Inne walory przyrodnicze ostoi
W granicach ostoi występuje co najmniej 17 chronionych siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, z czego ważniejsze to torfowiska wysokie i przejściowe, bory bagienne oraz wyżynne bory jodłowe. Oprócz ptaków stwierdzono tu 18 gatunków zwierząt z Załącznika II, w tym 6 gatunków bezkręgowców (z dużą populacją szlaczkonia torfowca), 3 gatunki nietoperzy (mopek, nocek duży i nocek Bechsteina) oraz wilka i rysia. W ostoi stwierdzono występowanie około 800 gatunków roślin naczyniowych. Rośnie tutaj sasanka otwarta na ostatnich stanowiskach na Lubelszczyźnie, a w okolicy wsi Gielnia zachowało się skupisko kilkunastu endemicznych modrzewi polskich. Zagrożenia
Kluczowe zagrożenie w ostoi - Gospodarka leśna niezgodna z celami ochrony obszaru- intensyfikowanie gospodarki leśnej, wycinanie starodrzewu, usuwanie z lasu martwego drewna, zagęszczanie sieci szlaków zrywkowych i dróg leśnych.
Inne ważne zagrożenia w ostoi- wzrost penetracji terenu przez ludzi,
- intensyfikacja gospodarki stawowej -koszenie trzcinowisk, spuszczanie wody w sezonie lęgowym,
- drapieżnictwo lisa, jenota i kuny - zwłaszcza w ostojach głuszca
Działania ochronne
W latach 2003-2006 Lasy Państwowe realizowały projekt "Aktywna ochrona głuszca na Lubelszczyźnie" - między innymi na terenie Lasów Janowskich. Do najważniejszych udanych efektów tego projektu należy zaliczyć odstrzał ok. 900 drapieżnych ssaków oraz wymianę grodzeń upraw z siatki metalowej na ogrodzenia z żerdzi. Niestety ilość zbudowanych zastawek na rowach w ostojach głuszca była symboliczna, ustawione szlabany nie spełniły swoich funkcji, a niedostosowany do potrzeb ochrony głuszca plan urządzania lasu, sprawiły, że na siedliskach głuszcowych stosowano nieodpowiednie dla ochrony tego gatunku rębnie oraz niewłaściwe składy drzewostanów. Remonty dróg (pokrywanie odcinków szkodliwą dla ptaków hutniczym żużlem) w połączeniu z brakiem restrykcji dla korzystających z nich, tylko zwiększyło penetrację lasu. Ponadto w latach 2000-2004 wykonano zręby na 2 tokowiskach, wycinając najstarsze fragmenty drzewostanów w ostojach, co w konsekwencji doprowadziło do zaniku jednego z tokowisk.
Na terenie ostoi Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne prowadzi monitoring bociana czarnego, bielika, orlika krzykliwego oraz głuszca. autorzy: Paweł Szewczyk, Janusz Wójciak 
Na podstawie publikacji:
T.Wilk, M.Jujka, J.Krogulec, P.Chylarecki. (red) 2010. "Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce" OTOP, Marki.
|
