Pełna nazwa ostoi: Dolina Górnej Łabuńki
Kod ostoi: PL112
Współrzędne geograficzne: 50°41'N 23°19'E
Powierzchnia: 1 907 ha
Położenie administracyjne: województwo lubelskie; powiaty: zamojski; miasto Zamość.
Kryteria BirdLife International: A1, C1.
Formy ochrony przyrody: Specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Łabuńki i Topornicy (PLH060038).
Natura 2000: obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Górnej Łabuńki, PLB060013.

Ogólny opis ostoi
Ostoja położona jest w mezoregionie Padół Zamojski, na południe i południowy-wschód od Zamościa. Obejmuje górną część zlewni rzeki Łabuńka, która jest dopływem Wieprza. Ostoję od południa otaczają pola uprawne i zabudowania wiejskie. Od północy i zachodu ograniczona jest zabudową Zamościa oraz sąsiadujących wsi.
Zasadniczą część ostoi stanowią łąki pokrywające dolinę rzeki. Przed melioracjami, wykonanymi kompleksowo po wojnie, miały one charakter torfowisk węglanowych - świadczy o tym zachowana w niektórych miejscach charakterystyczna roślinność torfowiskowa oraz gleby nawapienne (rędziny) w sąsiedztwie doliny. Obecnie łąki są znacznie przesuszone. Rzeka Łabuńka jest na całej długości uregulowana i pogłębiona, zaś jej brzegi są faszynowane i miejscami porośnięte szpalerami sztucznie nasadzonych topól. Obrzeża rowów porastają zakrzewienia wierzbowe. Rangę przyrodniczą ostoi podnoszą trzy kompleksy stawów rybnych: stawy w Pniówku, stawy Blonka i stawy w Łabuniach. Powierzchnia stawów waha się od około 60 do 100 ha. Prowadzona jest tam średnio intensywna gospodarka rybacka. Dolina jest silnie uźródlona - w jej obrębie występuje kilka bardzo wydajnych źródlisk kluczowych dla istnienia stawów.
Niewielką część ostoi zajmują pola uprawne, na których uprawia się głównie: pszenicę, buraki cukrowe, kukurydzę i ziemniaki. Lasy w ostoi stanowią głównie kilku- lub kilkunastoarowe drągowiny sosnowe, posadzone na skraju łąk lub tuż koło zabudowań wiejskich, niewielki płat starego łęgu jesionowo-topolowego oraz niezbyt duży (kilkudziesięciohektarowy) kompleks borów mieszanych. Kompleksy te są istotnym miejscem lęgów ptaków szponiastych i sów, głównie pustułki i uszatki oraz gawrona - gatunku, którego liczebność na Zamojszczyźnie spada.

Siedliska i typy użytkowania gruntów w ostoi
Lasy i zadrzewienia -4%, łąki i pastwiska -80%, inne tereny rolne -3%, zbiorniki wodne i cieki -12 %, inne -1 %.

Ptaki
W ostoi występują 222 gatunki ptaków (113 lęgowych), z czego 54 wymienione są w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej (13 lęgowych), zaś 41 gatunków ujętych jest w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (4 lęgowe).
Poza kluczowymi gatunkami: derkaczem i dubeltem, również liczebność bączka, zielonki i dzięcioła białoszyjego kwalifikują ostoję jako istotną dla awifauny w regionie. Ponadto, w ostoi stwierdzono jedno z największych na Zamojszczyźnie zimowisk uszatek, liczące ponad 40 osobników. Z ciekawych gatunków nielęgowych widziano w ostoi: łabędzia czarnodziobego, hełmiatkę, nura białodziobego, kormorana małego, kanię rudą, gadożera, orlika grubodziobego, sokoła wędrownego, kobczyka, bekasika, ostrygojada, biegusa rdzawego, kamusznika, mewę trójpalczastą, uszatkę błotną, trznadla złotawego.

Kluczowe gatunki ptaków stwierdzone w ostoi Dolina Górnej Łabuńki

Inne walory przyrodnicze ostoi
Ostoja jest miejscem występowania rozległych łąk, w tym zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych oraz łąk użytkowanych ekstensywnie (są to siedliska z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej) i towarzyszących im gatunków roślin (m.in. staroduba łąkowego, pełnika europejskiego, zerwy kulistej, kosaćca syberyjskiego, storczyków) i bezkręgowców, np. motyli: czerwończyka nieparka, modraszków telejusa i nausitousa oraz ważki - zalotki większej. W granicach ostoi zachował się niewielki płat starego łęgu jesionowo-topolowego. Ostoja stanowi również ważną ostoję dla kumaka nizinnego, bobra europejskiego i wydry.

Zagrożenia

Kluczowe zagrożenie w ostoi

• degradacja pozostałości torfowisk oraz łąk wskutek ciągłego przesuszania wynikającego z prac konserwacyjnych w obrębie systemu melioracji szczegółowych oraz kopania nowych rowów melioracyjnych.

• przekształcanie łąk w pole uprawne, plantacje wierzby energetycznej oraz ich zalesienie;
• rozbudowa dróg lokalnych w obrębie terasy zalewowej;
• wypalanie roślinności, niedostosowane do biologii ptaków terminy prowadzenia zabiegów;
• zabudowywanie terenów niezabudowanych w tym lokalizacja zabudowy w terasie zalewowej, hałas, penetrowanie siedlisk przez ludzi i zwierzęta domowe.

autorzy: Przemysław Stachyra, Wiaczesław Michalczuk, Paweł Mazurek, Tomasz Kobylas

Na podstawie publikacji:
T.Wilk, M.Jujka, J.Krogulec, P.Chylarecki. (red) 2010. "Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce" OTOP, Marki.